Najważniejszym zadaniem filtra jest usunięcie z akwarium wszystkich niepotrzebnych substancji, aby poprawić warunki życia organizmów w nim żyjących oraz zwiększyć przejrzystość wody. Każde funkcjonujące akwarium wytwarza zbędne produkty zachodzących w nim procesów. Z biegiem czasu woda zaczyna mieć barwę jasnobursztynową oraz wydziela nieprzyjemną woń. Dzieje się tak za sprawą amoniaku wydalanego przez ryby, resztek niezjedzonych pokarmu, rozkładających liści i części roślin, opadającego do akwarium kurzu oraz innych czynników. W warunkach naturalnych woda samoczynnie się oczyszcza w ramach naturalnego cyklu, ponieważ zbiorniki wodne są bardzo duże. W akwarium konieczne jest regularne podmienianie części wody i wydajny filtr. Podmienianie części wody polega na usunięciu 10-30% wody raz na 1-3 tygodnie i zastąpienie jej świeżą. Zanieczyszczenia i szkodliwe substancje poprzez dodanie świeżej wody zostaną zasadniczo rozrzedzone. Do usuwania wody najlepiej posłużyć się odmulaczem. Dzięki niemu oprócz wody usuniemy również zanieczyszczenia z dna akwarium. Jak wcześniej było wspomniane drugim ważnym elementem oczyszczania wody jest filtracja poprzez filtr. Wyróżniamy filtrację mechaniczną, biologiczną i chemiczną. Dużo filtrów posiada wszystkie trzy rodzaje filtracji. Poniżej postaram się wyjaśnić zasady ich działania.

Filtr mechaniczny (filtracja mechaniczna) – Działanie tego filtra polega na oczyszczaniu wody z fizycznych zanieczyszczeń. Brudna woda przepływa przez wkład w którym następuje usunięcie zanieczyszczeń. Zazwyczaj za wkład służy wata syntetyczna, nylon lub fizelina. Konkretny wkład wyczerpuje możliwości mechanicznego oczyszczania w zależności od stopnia zanieczyszczenia wody i szybkości przepływu wody. Pamiętajmy, że w trakcie stosowania leków dla ryb nie należy korzystać z filtrów zawierających węgiel aktywny.

Filtr chemiczny (filtracja chemiczna) – Filtracja chemiczna jest to inaczej oczyszczanie chemiczne lub detoksykacja. Filtry chemiczne zazwyczaj wypełnione są aktywnym złożem węgla lub uwodnionych krzemianów. Ich celem jest zatrzymanie rozpuszczonych w wodzie różnorakich niepożądanych związków chemicznych i zbytecznych produktów. Możemy uwolnić do wody kwasy humusowe, które zmiękczą wodę twardą lub obniżą pH w wodzie miękkiej poprzez zamontowanie wkładki torfowej w filtrze. Pozytywny wpływ na organizmy żyjące w akwarium będą miały hormony i witaminy zawarte we wkładce torfowej.

Filtr biologiczny (filtracja biologiczna) – Filtracja biologiczna neutralizuje substancje toksyczne, zaś mechaniczna i chemiczna tylko je usuwają. Metoda ta wykorzystuje naturalne mechanizmy usuwania zbędnych produktów. Ryby akwariowe i bakterie odżywiające się rozkładającymi substancjami wytwarzają i produkują amoniak. Przy wystarczającym dopływie tlenu w porowatej warstwie filtracyjnej rozwijają się bakterie nitryfikacyjne. W filtrze biologicznym amoniak zmieniany jest w azotyny przez kolonie bakterii nitryfikacyjnych. Następnie bakterie zamieniają azotyny w stosunkowo nieszkodliwe azotany. Rośliny wykorzystują azotany i azotyny, jako źródło pokarmu. Zbyt duże stężenie azotanów jest szkodliwe dla ryb, dlatego systematyczna podmiana części wody jest konieczna. W świeżo założonym filtrze filtracja biologiczna jeszcze nie zachodzi, ponieważ jest on stopniowo kolonizowany przez pożyteczne bakterie nitryfikacyjne.

Posiadając filtr z jednolitym wkładem filtrującym w trakcie płukania nie należy usuwać całego brudu. Za sprawą niewielkiej ilości pozostawianego mułu flora bakteryjna szybciej będzie mogła się odnowić. Do czyszczenia filtra nie należy stosować gorącej wody i środków dezynfekcyjnych (chyba, że chcemy zdezynfekować go po chorobie).

Oprócz podziału filtrów na mechaniczne, chemiczne i biologiczne najczęściej wyróżniamy podział na wewnętrzne, kubełkowe (zewnętrzne, kanistrowe), kaskadowe (zewnętrzne) oraz podżwirowe. Początkujący akwaryści bardzo często zadają sobie pytanie: Jaki filtr wybrać do akwarium?. Poniżej postaram się opisać najpopularniejsze ich typy, aby pomóc w odpowiedzi na to pytanie.

Filtr wewnętrzny – Główną wadą wewnętrznego filtra do akwarium jest jego czyszczenie i konserwacja. Ten typ filtrów jest bardo często spotykany w akwariach. Zazwyczaj montowany jest w środku akwarium za pomocą przyssawek do szyby. Może przeprowadzać zarówno filtrację mechaniczną, biologiczną i chemiczną. Filtry wewnętrzne najczęściej zawierają kawałek gąbki lub perlonową watę.

Pozytywne strony filtrów wewnętrznych:

- niski pobór energii

- stosunkowo niewysoki koszt

- bardzo dobrze wykonuje filtrację mechaniczną

Negatywne strony filtrów wewnętrznych:

- zmniejsza ilość miejsca do pływania dla ryb akwariowych

- niewielka ilość miejsca na wkłady filtracyjne

- niska wydajność przy filtracji biologicznej

Filtry kubełkowe (zewnętrzne, kanistrowe) – Powszechnie uważane są za najlepsze filtry stosowane w akwarystyce. Są umieszczane poza akwarium, a co za tym idzie są łatwo dostępne. Bez problemów możemy je czyścić. Ruch wody w akwarium utrzymywany jest poprzez umieszczenie wlotu i wylotu wody w dwóch przeciwległych końcach akwarium. Dodatkowe napowietrzanie możemy zapewnić poprzez zamontowanie deszczowni. Dzisiejsze nowoczesne filtry kubełkowe zazwyczaj posiadają osobne komory z przeznaczeniem na osobne materiały filtracyjne . W poszczególnych komorach umieszczone są specjalne wkłady do filtracji biologicznej, węgiel aktywny, gąbka i podobne. W sklepach akwarystycznych dostępne są preparaty zawierające kultury pożytecznych bakterii na start filtra. Właściwą filtrację gwarantuje silny ruch wody. Uważa się, że pompa w filtrze powinna przepompowywać trzykrotną ilość wody w akwarium w ciągu jednej godziny. Filtr powinien pracować non-stop, ponieważ dłuższa przerwa może spowodować gnicie materii organicznej w nim zawartej.

Pozytywne strony filtrów kubełkowych:

- wysoka wydajność i dużo miejsca na wkłady filtracyjne

- nie zajmuje miejsca w środku zbiornika

- możemy zastosować różnorakie wkłady do różnych typów filtracji

Negatywne strony filtrów kubełkowych:

- wyższy pobór energii

- wyższa cena w stosunku do filtrów wewnętrznych

Filtry kaskadowe (zewnętrzne) - Ten typ filtrów zawiesza się na tylniej lub bocznej szybie akwarium przy górnej krawędzi. Z roku na rok ten typ filtra staje się coraz bardziej popularny. Filtr za pomocą rurki pobiera wodę do środka i z powrotem wlewa ją do zbiornika. Może filtrować mechanicznie, jak również biologicznie.

Pozytywne strony filtrów kaskadowych

- niski pobór energii

- stosunkowo niski koszt

- podobnie jak filtry kubełkowe nie zajmują miejsca w akwarium

- więcej miejsca na wkłady w porównaniu do filtrów wewnętrznych

Negatywne strony filtrów kaskadowych:

- większość dostępnych na rynku pokryw nie jest przystosowana do zamontowania filtrów kaskadowych.

- Gdy pomiędzy wodą, a filtrem jest duża przestrzeń to bywa dosyć głośno

Filtr podżwirowy – W tego typu filtrze i filtracji pożyteczne kolonie bakterii rozwijające się pod podłożem. Woda w trakcie przepływania przez nie pozbywa się zbędnych związków. Dużą zaletą tego typu filtra jest ukrycie pod żwirem znaczącej jego części.

Pamiętajmy o regularnej wymianie wkładów filtracyjnych!

Mam nadzieję, że przybliżyłem Państwu najpopularniejsze rodzaje filtrów i pomogłem w wyborze najlepszego. Na rynku w sklepach akwarystycznych dostępnych jest ich wiele rodzajów różnych marek.

Zachęcam do opisywania w komentarzach doświadczeń z różnymi markami i typami filtrów jakie Państwo posiadacie. Pomoże to początkującym akwarystom w wyborze najlepszego.