Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez moment zapatrzą się na ich wspaniałe „żagle”. Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową, a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha, jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat później Jacob Heckel wyprowadził wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921 roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki: scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo – Zwierzęta
Typ – Strunowce
Podtyp – Kręgowce
Nadgromada – Szczękowce
Gromada – Ryby kościste
Podgromada – Kostnopromieniste
Nadrząd – Kostnoszkieletowe
Rząd – Okoniokształtne
Podrząd – Okoniowce
Rodzina – Pielęgnice
Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie. Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe (z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć (po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii bocznej altum – 46-48, leopoldi – 27-29, scalare – 30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości ogólnej i węglanowej. Temperatura około 25-27 °C. Oświetlenie mocne, lecz akwarium musi być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazują respektu nawet przed znacznie większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach. Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice, na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika. Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice wachlują małe, przeźroczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48 – 72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy mieszając ze sobą odmianę dymną lub dymną z czarną.
267 komentarzy
olanda:
01.05.2010 19:49czy skalary zdzierżą tęczanki i na odwrót?
AqaMan:
17.04.2010 17:56Witam mam do was pytanko moje akwa ma 112l i 40 cm wysokości. Jak myślicie czy moje 5 skalarów ma w nim dobrze ??? Z góry dzięki.
AqaMen:
16.04.2010 21:49Cześć mam do was pytanie mam akwarium na 100 litrów ale ma 40 cm wysokości jak myślicie czy moje 5 skalarów czuje się dobrze czy mam zrezygnować z tego gatunku Z góry dzięki
Radek J.:
16.04.2010 00:06Nie dobrze mi się robi od niektórych komentarzy i to właśnie nie od ludzi zaczynających przygodę z akwarium tylko od baaaaardzo doświadczonych akwarystów. Teksty typu " nie możesz ich trzymać w 54l!!!!!" itd rozbijają mi psychikę. Sam hoduję skalary od paru lat i młode zawsze odchowuje w akwarium 54l do momentu kiedy osiągną odpowiednią wielkość wielkość. Następnie zostają sprzedawane albo przenoszę je do 126l. Następnie co okazalsze sztuki trafiają do dalszej hodowli czyli do akwarium 525l lub 720l :D Puenta jest mianowicie taka. Jeżeli kupujemy skalary i są to młode sztuki możemy przez jakiś czas trzymać je w mniejszym litrażu. Trzeba się liczyć z tym że za jakiś czas trzeba zapewnić naszym pupilom większa przestrzeń życiową.
Hodowca:
30.03.2010 00:57nie zgodzę się z waszą opinią moje pierwsze skalary pływały se w nietypowym zbiorniczku szk 5 i o dziwo nie zdechły teraz są piękne
Bandyr:
28.03.2010 09:02Co jakiś czas moje rybki w akwarium dziwnie się zachowują mianowicie czasem bardzo szybko oddychają zaczyna mnie to martwić jakieś pomysły co może być przyczyną???
szyman:
21.03.2010 15:59jak zrobic kwaranntane ikry skalarow. czy w innym akwa jak doleje akryflawiny to moga byc tam skalary z ikra ?? prosze o szybko odpowiedz !!!
..;**:
20.03.2010 09:20Mam dwa skalary są piękne ale nie chcą składać ikry..? mam je 2lata
jarosław jakub szczepański:
13.03.2010 11:30Climcamlna na pole to się wychodzi z kosą lub grabiami, chyba pomyliłeś fora-rolnictwo gdzie indziej.
kamil44:
06.03.2010 22:28mam skalara z 3 lata , który podrósł dokupiłem mniejsze skalary i niestety zaczął je atakować i podgryzać płetwy
Lajkonik:
04.03.2010 06:57Climcami: oj jak sie uprzesz to mozesz zyc w kawalerce ale chociaz na pole wychodzisz, jest tyle pieknych malych rybek do malych baniakow, ze nie ma potrzeby tloczyc tam tych duzych. Ale to juz kwestia podejscia (?sumienia)
Climcaml:
28.02.2010 16:39Ja, miałem kiedyś skalary. Było ich 3 w 40l akwarium, wraz z 10 innymi małymi rybkami. Skalary żyły ok.10 lat! Nie wmawiajcie ludziom że dla jednego skalara jest wymagane 112l akwa bo to KŁAMSTWO!
Gassior:
26.02.2010 09:34Jak rozróżnić samca/samice u skalarów ?
jankoZSikow:
19.02.2010 21:19Witam, mam akwa 112 l. I pare skalarów która regularnie składa ikre. Jednak samica bardzo goni i gryzie samca (samica jest większa)
Madzik:
19.02.2010 19:34hej, ja mialam kiedys brzanki sumatrzanskie, nie polecam trzymania ich razem z kiryskami i skalarkami, niestety podgryzaly mi strasznie kiryski, rzadziej skalary, bo sie ich baly, ale biedne kiryski byly gnebione ;p zreszta zalezy,bo jak oddalam juz te brzanki, w innym akwarium zyly w zgodzie z kiryskami, widac zmiana wyszla im na dobre ;)