Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez moment zapatrzą się na ich wspaniałe „żagle”. Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową, a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha, jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat później Jacob Heckel wyprowadził wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921 roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki: scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo – Zwierzęta
Typ – Strunowce
Podtyp – Kręgowce
Nadgromada – Szczękowce
Gromada – Ryby kościste
Podgromada – Kostnopromieniste
Nadrząd – Kostnoszkieletowe
Rząd – Okoniokształtne
Podrząd – Okoniowce
Rodzina – Pielęgnice
Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie. Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe (z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć (po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii bocznej altum – 46-48, leopoldi – 27-29, scalare – 30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości ogólnej i węglanowej. Temperatura około 25-27 °C. Oświetlenie mocne, lecz akwarium musi być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazują respektu nawet przed znacznie większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach. Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice, na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika. Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice wachlują małe, przeźroczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48 – 72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy mieszając ze sobą odmianę dymną lub dymną z czarną.
267 komentarzy
kangur:
03.01.2010 11:20Ostatnio kupilem lacznie 7 skalarow, roznych kolorow w 3 roznych sklepach. 2 zdechly mi w kwarantannie, byly ok a nastepnego dnia kaput. Pozostale byly ok przez 5 tygodni kwarantanny a po przelozeniu do duzego akwa 4 zdechly mi po tygodniu. Zadnych sladow choroby, przestawaly jesc a na drugi dzien do piachu. Nie jestem pewien ale moze mialy troche posklejane pletwy. Od wielu lat zadna ryba nie zdechla mi, chyba ze ze starosci. Akwarium mam duze, parametry wody perfekt. Pozostale ryby zdrowe "jak ryba" wloczajac te, ktore byly na kwarantannie ze skalarami. Jedyny ocalaly skalar, w klasycznym ubarwieniu, ma sie swietnie, plywa po calym akwa i je mi z reki. Az sie boje mu dokupic towarzystwo. Jestem akwarysta "od zawsze" ale na skalarach sie nie znam, jak ktos wie co to moglo byc to b. prosze o komentarz. Pozdrawiam
mm:
02.01.2010 22:23do jan: ja miałem skalary w akw 54 l i nawet złożyły ikre, więc da rade...
skalarek 38:
31.12.2009 16:23witam mam 6 skalarów 20 neonków 2 zbrojnik weloniaste i trzy kosiarki .... i za małe akwarium 112l ale filtr z napowietrzaczem chodzą na okrągło kupiłbym wieksze ale żona sie nie zgadza ale i tak kupie takie ze 400l juz sie powoli planuje pewnie sie zona obrazi ale jej przejdzie a ja co mam zrobic jak to jest moja pasja od dziecinstwa pozdrawiam wszystkich maniaków rybek
koniówa:
28.12.2009 12:15hej ja mam akwa 250l i mam w nim 8 skalarów juz niektóre złożyły ikre :)
Damian:
25.12.2009 13:13jak czytam niektóre komentarze to łapie się za głowe, bo wszystko macie napisane o tej rybie i wystarczy tylko przzeczytać#D
Skalar_94:
18.12.2009 20:10Do jan: nie możesz ich trzymać w akwarium 54L!!!. One muszą być w akwarium MINIMUM 100L, i MINIMUM 50CM WYSOKOŚCI, bo to ryby wysokie. Więc kup akwarium ok 150L, albo zrezygnuj z tych rybek, bo chyba zależy ci na tym żeby nie męczyć ich.
$$PILAR$$:
14.12.2009 14:41U mnie jak u Maniaka skalary zyja w zgodzie z sumatrami ale ogolnie mowiac nie mam reki do skalarow. Jakiekolwiek ryby kupuje, wsadzam do kwarantanny i wszystko jest ok. A z kupionych skalarow zawsze mi polowa zdechnie w kwarantannie, co ciekawe zero problemow z druga polowa i innymi rybami. Dlatego teraz nie moge sie zdecydowac zeby kupic wiecej a mam 4 w 320 litrowym baniaku.
jan:
10.12.2009 14:10czy można trzymać je w akwa 54l?
kiciunia:
06.12.2009 19:50mam 4 skalary już duże są u mnie od małego ostatnio zaczeły się ''kłócic'' stykają się dzióbkami i jerzą się. o co chodzi...? akwarium ma 170l są glonojady gurami neonki labego itd... i ogulnie jest dobrze wyposarzone co się dzieje?
maniak:
30.11.2009 23:26Witam! Ja trzymam Brzanki Sumatrzańskie ze Skalarami. Mam aktualnie 13 Brzanek i 6 Skalarów. Oba gatunki są zgodne razem pływają w centralnej części akwarium - z tego co mówią jeżeli stadko Brzanek jest zbyt małe wtedy mogą interesować się płetwami Skalarów. pozdrawiam
Szymon:
30.11.2009 21:08Miałem 3 duże skalary:) Ale zabiły je brzanki:( a teraz mam 6 młodych:)
karina:
29.11.2009 18:44Mam duze akwa- 300litrow, mam brzany rekinie i sumatry, mieczyki, kiryski, labeo i bocje. Chcialabym kupic skalary, czy moge? Podobno sumatry potrafia podgryzac skalarom pletwy.
koper392:
27.11.2009 19:16Mam akwarium 112l. A w nim 6 młodych skalarów i 7 glonojadów. Czy moge kupić jeszcze 2 skalary i czy mi przeżyją???? prosze o odp. pozdrawiam
Patryk:
23.11.2009 16:45nie wiem co to za teoria ze 1 skalar na 15 l wody bo u mnie 2 dobrane pary w 450l sie pluskają i co mniesiąc mam ok.100 mlodych
ixi:
23.11.2009 09:28Ja mam 120 litrów akwarium,7 skalarów(3 czarne,jeden welonowy,dwa złote,jeden diament)4 tetry,3 gurami,7 neonek czerwonych,2 kiryski,2 danio tęczowe,2glonojady(niedawno ikrę złożyły),ale mam bardzo dobrze napowietrzoną wodę-dobry filtr zewnętrzny.Nie trzymałabym skalarów w 60-80 litrach,bo to jest znęcanie się.