Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez moment zapatrzą się na ich wspaniałe „żagle”. Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową, a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha, jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat później Jacob Heckel wyprowadził wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921 roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki: scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo – Zwierzęta
Typ – Strunowce
Podtyp – Kręgowce
Nadgromada – Szczękowce
Gromada – Ryby kościste
Podgromada – Kostnopromieniste
Nadrząd – Kostnoszkieletowe
Rząd – Okoniokształtne
Podrząd – Okoniowce
Rodzina – Pielęgnice
Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie. Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe (z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć (po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii bocznej altum – 46-48, leopoldi – 27-29, scalare – 30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości ogólnej i węglanowej. Temperatura około 25-27 °C. Oświetlenie mocne, lecz akwarium musi być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazują respektu nawet przed znacznie większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach. Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice, na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika. Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice wachlują małe, przeźroczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48 – 72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy mieszając ze sobą odmianę dymną lub dymną z czarną.
267 komentarzy
pocza(ą)tkujacy:
13.07.2012 20:38chcę kupić akwarium na 2 skalary 2 kiryśnika 3 danio jest to specjalene do ryb typu skalar paletka, ma 20 na 50 cm chyba powinno wystarczyć (skalary sie miniaturyzują) proszę o rade! (mój wujek ma akwarium 25 i z powodzeniem skalar mu urusł do wielkości 13 na 15 i dobrze mu sie żyje juz 2 lata)
szefowa:
10.07.2012 10:37Do Kinia: możliwe że to mogą być albo molinezje albo skalary
PanTechnik:
08.07.2012 23:52do kinia: Ramirezki gdziestam wymienilas jesli chodzi pielegniczke ramireza to napewno ona je zabila. Jest to cholernie agresywny gatunek (wiem bo sam mialem parke ale niestety umarly najprawdopodobniej dzieki mieszance starosci i glonojadow) u mnie rekord to 30 martwych malych molinezji w jedna noc przez ramirezki ;(
HuBeRtXd:
05.07.2012 21:59Mam 60l akwarium i mam 2 neony 2 molinezje i 2 mieczyki mogę jeszcze mieć skalara ?????
Alvin:
03.07.2012 21:26Ziomek156 - Zacznijmy od tego, że w akwarium 60 litrów nie można trzymać skalarów. O ile się nie mylę, standardowe zbiorniki tej wielkości mają 30 cm wysokości. Jeśli uważnie przeczytałeś powyższy tekst, to z pewnością wiesz, że dorosłe skalary w sprzyjających warunkach osiągają podobną wysokość! :)
Julka:
20.06.2012 21:08Ja mam 2 skalary, śliczne, mądre... Są super!
zygutek:
20.04.2012 21:58Jeden ze skalarów spuchł i wygląda jak welon. Co to może być?
Nefthis:
11.04.2012 16:28akwarium 60l rośliny i obsada,10 razborek 6 gupików 3.kirysy i glonojad. Jest sens kupować 2 młode skalary? Planuje zmianę na 240l + w wakacje także kilka miesięcy by chyba wytrzymały?
Marek:
08.04.2012 21:17Witam. Jestem poczatkującym akwarystą,mam akwarium o poj.240l i chciałbym hodować skalary.Moje pytanko brzmi ile bym ich potrzebował i czy mogą z nimi pływać inne rybki.Aktualnie w tym akwarium pływają:3kiryski,1glonojad,1bocja,1mieczyk czerwony,1molinezja czerwona,1danio czerwony,8gupików[same samce - samice padły],3neony i 2rybki nie wiem co to za gatunek [dostałem je].Chciałbym zmienić wystrój akwarium i to co w nim się znajduje. Proszę o poradę. Pozdrawiam
przemol05:
16.03.2012 15:49A ja nie wiem jakie rosliny do nich dobrac jak byscie mogli to podajcie nazwy plis :)
ziomek156:
02.03.2012 17:37jakie rybki można trzymać ze skalarami w 60 l akwa
piórnik12345678:
21.02.2012 18:46ja mam akwa 112 litrów a w nim 7 razbor klinowych, 6 mieczyków, 4 glonojady (1 żółty i 3 czarne) i od niedawna 2 skalary. Jak myślicie taka obsada może być?
tytus:
20.02.2012 19:54Do natalka. skalary to bardzo mądre i sprytne ryby
Kinia4591:
10.02.2012 19:56Kiedyś gdy mój tata wrócił z urlopu zdechło mu 40 ryb w tym 5 skalarów
Paweł:
08.02.2012 20:49mam bardzo ważne pytanie mam 2 skalary pare w akwarium 112l a samiec ma wypukły odbyt i jest strasznie chudy, zachowuje się normalnie je tyle co zawsze i taka sama aktywność co to może być???!!!