Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez moment zapatrzą się na ich wspaniałe „żagle”. Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową, a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha, jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat później Jacob Heckel wyprowadził wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921 roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki: scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo – Zwierzęta
Typ – Strunowce
Podtyp – Kręgowce
Nadgromada – Szczękowce
Gromada – Ryby kościste
Podgromada – Kostnopromieniste
Nadrząd – Kostnoszkieletowe
Rząd – Okoniokształtne
Podrząd – Okoniowce
Rodzina – Pielęgnice
Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie. Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe (z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć (po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii bocznej altum – 46-48, leopoldi – 27-29, scalare – 30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości ogólnej i węglanowej. Temperatura około 25-27 °C. Oświetlenie mocne, lecz akwarium musi być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazują respektu nawet przed znacznie większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach. Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice, na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika. Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice wachlują małe, przeźroczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48 – 72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy mieszając ze sobą odmianę dymną lub dymną z czarną.
267 komentarzy
ZŁO !:
05.03.2011 14:08Mój kolega w 40 l akwa trzyma 6 skalarów (dorosłych) 4 gurami , 2 pięlęgniczki (nie znam :/ około 15 cm ) 2 sumiki , 20 gupikow i 6 kiryskow ! Ryby nie mają sie gdzie ruszyc ! On tego nie rozumi ze ryba ma zle !
skalar :
26.02.2011 18:18witam dzis w ozdobie znalazlem zdechlego sumika rekiniego dalem za niego 4.5 zl prosze o pomoc bo jak rozmnozyc gupika zeby mi sie sumik zwrocil?
szajtki:
14.01.2011 09:23Ja ma 8 skalarow w 240 litrowym akwarium. Ryby maja okolo 15 cm dlugosci, i regularnie sis rozmnarzaja. Mam je od malego i trzymam je razem z 2 glonojadami ok 25 cm. W akwarium mam posadzony lotos tygrysi i kabombe. Mam tez duze korzenie i kamienie. Ryby swietnie sie czuja w takim otoczeniu!
gość:
13.01.2011 22:44pytanko..mój slalar przestaljeść tylko pływa taki przygłuszony...nie wiem co mu jest...inne rybki w porzadku.
Yap:
08.01.2011 14:11Kristof: wiesz co, wsumie masz rację:-). Nie należy tylko dopuścić do tego, żeby(o zgrozo!) trzymać 20 ryb w 40l. Czytałam o takiej sytuacji i aż mnie zmroziło. Brr! Zupa rybna! :-).
kristof:
04.01.2011 22:26Do kata: polecam długonosy cierniste piękne rybki ;) Do doświadczonych akwarystów: zalecane jest hodowanie skalarów w akwarium które ma przynajmniej 50cm wysokości i litraż od 100 w górę co nie oznacza, że nie mogą być trzymane np. w akwarium 60l. Na pewno nie będą narzekały :D Taki już los życia w niewoli (myślę, że nawet 300l to pikuś w porównaniu z Amazonką ;) Mam akwarium 200l. 2 czarne skalary, które właśnie opiekuje się złożoną ikrą (może jednak coś się wykluje ;) 4 bocje wspaniałe (często się ukrywają :/ )3 długonosy 3 gurami mozaikowe 5 kosiarek 5 sumików szklistych 12 neonków (od początku ze skalarami) 4 mieczyki (i mnóstwo ich potomstwa w kotniku :) Pewnie ktoś zaraz stwierdzi, że mam za dużo rybek ;) mają się świetnie pływając pośród bujnej roślinności (10 gatunków).
Yap:
30.12.2010 14:10Sylwek: Dziwne zachowanie skalarów, zazwyczaj jedzą włąsną ikrę... Trudno, niech będzie te 3l, choć z tego chyba nic nie będzie. Kat: Lepiej nie kupuj żadnych rybek... 330l będzie wystarczające, bo na moje oko tyle dużych ryb na 180l to trochę za mało. Jak chcesz- polecam opaczka:-).
kat:
26.12.2010 19:23witam wszystkich mam zamiar zalozyc wieksze akw bo 330 l teraz mam 180 l a w nim : 5 skalarow 7 gurami 7 neonkow (nic im nie jest ) 3 bocje 1 glonojad teraz moje pytanie brzmi jak zaloze nowe akwa to jakie rybki moge jeszcze dokupic aby bulo jeszcze bardziej kolorowo prosze o pomoc
Sylwek:
25.12.2010 17:43hey, nie jestem pewny ale moje skalary chyba zlozyly jajka O_O zupelnie nie wiem co robic, bo jestem nowiciuszem w sprawie akwarii, nie jestem pewny ze to od skalarow ale one obok tego plywaja ale nie jedza wiec mysle ze to od nich. jak mam teraz zrobic zeby cos sie z tym dalej dzialo ? przeczytalem ze lisc trzeba przelozyc do innego aqkwarium gdy samiec zaplodni jajka. skad mam wiedziec ze to juz nastapilo ? i jak mam to przeniesc ? tzn czytalem zeby utargac listek i do innego akwa tylko ze one zrobily to na pompce a mam tylko 1 pompke i nie moge jej zabrac innym rybka :/ pomocy prosze piszcie na willy_1990@o2.pl lub tutaj. zaznaczam ze nie mam 2 akwa pelnowymiarowego (mam takie 3 litrowe) nie mam 2 pompki mam napowietrzacz.
Yap:
15.12.2010 15:20:D:D: samica nie ma wału tłuszczowego na czole, a samiec ma bardzo wyraźny. Widać to dopiero na dorosłych skalarach.
:D:D:
12.12.2010 19:41jak rozpoznać samicę skalara??
Yap:
01.12.2010 12:46Pomocy: ikrę oddziel do osobnego zbiornika i trymaj tam temperaturę 30*C. To by było na tyle z ikrą ode mnie. Jak chcesz wiedzieć więcej to masz neta i możesz trochę o tym poszukać:-).
pomocy:
26.11.2010 18:38Mam problem złożoną ikrę jedzą rodzice co mam zrobić ?
Aneta:
15.11.2010 11:51A ja mam w akwarium kraba kilka molinezji i danio no i wczoraj kupiliśmy 4 skalary, myślicie że przetrwają???
Yap:
12.11.2010 15:14Do Grześ: i tak masz już za dużo ryb. Mie kupuj nic. Jak zmienisz akwa na większe(ok 200l) możesz próbować szukać w zoolach opaczka. Bardzo ciekawa rybka, osobiście mam jednego i jest łagodny, tolerowany przez skalary i bardzo lubię go obserwować. Nazwa łacińska synodontis.