"Mamo, kup mi żółwia" – tak często zaczyna się tragedia gadów, kupowanych pod wpływem impulsu i ze względu na niewielkie rozmiary. Niestety sprzedawcy "zapominają" poinformować kupującego, że mały żółwik w niedalekiej przyszłości osiągnie naprawdę duże rozmiary, z którymi będą związane wysokie koszty utrzymania. Hodowla żółwi zbyt często kończy się dla nich wrzuceniem do najbliższego stawu, bo gad się znudził, jest zbyt duży, trzeba mu poświęcić więcej zachodu, a w stawie "jakoś przeżyje". Dlatego też przed zakupem należy zastanowić się, czy faktycznie możemy sobie na żółwia pozwolić, i czy będziemy w stanie zapewnić mu odpowiednie warunki do życia. Warto poczytać i wymaganiach danego gatunku, tak by życie u nas było dla żółwia przyjemnością, a nie męczarnią. Wiele informacji można znaleźć w internecie, na stronach serwisów dotyczących tych zwierząt. Niestety dostępne na rynku książki o hodowli żółwi zawierają wiele błędów, a sprzedawcy w sklepach zoologicznych często nie wiedzą nawet jaki gatunek sprzedają, czy czego ten gatunek wymaga. Można też poszukać żółwia do adopcji – wiele osób przed finalnym "pozbyciem się problemu" w stawie daje w internecie ogłoszenia o żółwiu do oddania.
Żółwie ozdobne pochodzą z południowo-wschodniego Meksyku oraz środkowych stanów USA. Żyją na bagnach, jeziorach o mulistym dnie, mokradłach, stawach oraz dorzeczach wolno płynących rzek. Najczęściej spotykane są odmiany: żółw żółtolicy (Trachemys scripta troostii), żółw czerwonolicy (Trachemys scripta elegans), żółw żółtobrzuchy (Trachemys scripta scripta). Ta trójka to podgatunki żółwi ozdobnych. W sprzedaży można również spotkać żółwie gatunku Graptemys (żółw ostrogrzbiety), Pseudemys i ich podgatunków. Należy pamiętać o tym, że niektóre podgatunki wymagają rejestracji. Żółw wodno-lądowy większość czasu spędza w wodzie, lubi także wylegiwać się w słońcu. W zależności od gatunku i płci żółwie mogą osiągać długość od 13 cm do nawet 60 cm, dlatego też przed zakupem warto zorientować się o cechach danego podgatunku, by móc zapewnić gadowi odpowiednie lokum. Samce osiągają mniejsze wymiary od samic. Żyją bardzo długo i mogą osiągnąć nawet 75 lat. Pancerz składa się z dwóch części: plastronu – płaska cześć brzuszna oraz karapaksu – wypukła część płetwy grzbietowej. Obie części pancerza połączone są sztywnym spojeniem kostnym. Karapaks u młodych żółwi jest barwy jasnozielonej oraz jego kształt jest bardziej dachowaty. Z upływem lat staje się on bardziej oliwkowy. Żółwie ozdobne posiadają bardzo dobrze wykształcone ośrodki wzroku, równowagi i węchu. Rejestrują dźwięki, jednakże nie są w stanie określić z którego kierunku pochodzą.
Dymorfizm płciowy
Rozróżnienie samca od samicy nie jest zadaniem trudnym. Najważniejszą cechą pozwalającą rozróżnić płeć jest kształt i wielkość ogona. Samce posiadają ogon u podstawy proporcjonalnie dłuższy i szerszy, natomiast otwór odbytowy usadowiony jest w większej odległości od nasady ogona. Dojrzały płciowo samiec posiada bardzo długie pazury na przednich kończynach. Ponadto część brzuszna pancerza u samca jest lekko wklęsła, zaś u samicy płaska. Płeć żółwia można określić, gdy osiągnie on wielkość co najmniej 10 cm, lub skończy dwa lata.
Odżywianie
Główną zasadą przy dobieraniu pokarmów dla żółwi jest ‘Podajemy to, co żółw może zdobyć w naturze’, więc prym wiodą tu wszelkie żyjątka wodne, takie jak ślimaki wodne (świderek, zatoczek, ampularia), ryby akwariowe (w całości, z wnętrznościami – np. gupik, mieczyk, danio), ryby słodkowodne (karaś, ukleja, stynka), larwy owadów (ochotka, kryl, wodzień i wiele innych), raki, krewetki, a także pokarmy łąkowe, czyli dżdżownice, koniki polne, liście mniszka lekarskiego zebrane na łące. Dodatkowo podajemy rośliny wodne – moczarkę, wgłębkę, rzęsę wodną i inne, do których żółw powinien mieć ciągły dostęp. Jako że nie wszystko można kupić świeże, można zaopatrzyć się w produkty mrożone – mieszanki owoców morza (krewetki, kalmary, ośmiorniczki, małże – oczywiście nie przetworzone w żaden sposób), mrożone larwy owadów, mrożone stynki. Oczywiście przed podaniem pokarm należy rozmrozić.
Pokarm suszony, taki jak gammarus czy krewetki powinien być jedynie rzadkim dodatkiem do diety, natomiast gotowym karmom mówimy stanowcze nie! W żadnym wypadku nie należy żółwiom wodnym podawać warzyw i owoców, mięsa ptaków i ssaków. Dieta oparta na suchej karmie, mięsie ptaków i ssaków, owocach i warzywach doprowadzi do zaburzeń mineralno witaminowych, otłuszczenia narządów wewnętrznych, krzywicy, oraz może spowodować uszkodzenie wątroby, oraz nerek. Ponadto układ trawienny nie jest przystosowany do takiego pożywienia, a wiąże się to z jego zaleganiem w jelitach, co można zauważyć podczas wydalania niestrawionych resztek. Dietę należy uzupełnić produktami wapniowymi – do tego najlepsza jest sepia dla ptaków (szkielet mątwy). Przy odpowiednio zbilansowanej diecie nie ma potrzeby podawania dodatkowych witamin. Żółwie wodno-lądowe należy karmić tylko i wyłącznie w wodzie – stworzenia te nie posiadają języka, więc nie mogą przełykać pokarmu ‘na sucho’. Młode żółwie są bardziej mięsożerne, karmimy je codziennie, taką ilością by pokarm nie pozostawał niezjedzony przez dłuższy czas, starsze natomiast powinny otrzymywać pokarm 2-3 razy w tygodniu, lecz z większą ilością roślin. Warto też zaznaczyć, że żółwie są żebrakami – w wolnym tłumaczeniu są głodne cały czas, dlatego nie wolno ich przekarmiać. Należy kierować się hasłem ‘Zdrowy żółw to głodny żółw’ – oczywiście bez głodzenia.
Akwaterrarium
"Dom to moja twierdza" – dlatego też decydując się na żółwia powinniśmy wiedzieć, że gady te nie są odpowiednikami kotków, piesków, czy króliczków. Nie wolno wyciągać ich z akwarium "do zabawy", czy "żeby sobie pochodził". Żółwia nic nie stresuje bardziej niż zabranie go z jego domostwa, staje się wtedy agresywny, wyrywa się, drapie i gryzie, bądź całkiem chowa w pancerzu ze strachu, a my zostajemy obsikani. Puszczanie po podłodze natomiast kończy się zwyrodnieniem stawów i chorobami układu oddechowego – podłoga jest twarda, a przy niej jest zazwyczaj zimno. Akwaterrarium powinno znajdować się w miejscu w którym nie będzie nastawione na przeciągi oraz wychłodzenie. Przegrzanie i przemarznięcie żółwia może skutkować chorobą. Pamiętajmy jednak, że są to zwierzęta bardzo ciepłolubne. Do ogrzewania stosujemy promienniki i żarówki. Umieszczamy nad częścią lądową, tak aby żółw mógł wybrać miejsce optymalne dla niego pod względem temperatury. Nad częścią lądową pod źródłem ciepła powinniśmy utrzymywać temperaturę ok. 31 C. Nad wyspą powinna znajdować się żarówka grzewcza, i żarówka bądź świetlówka emitująca promienie UVB, które są niezbędne do syntezy wit. D w organizmie, odpowiadającej za przyswajanie wapna. Raz na jakiś czas należy kontrolować temperaturę za pomocą termometru. Raz na kilka dni powinniśmy wystawiać akwaterrarium na krótki czas na działanie promieni słonecznych. Temperatura wody powinna oscylować wokół 24-26 stopni. W akwarium dla żółwia nie sprawdzają się szklane grzałki – przy polowaniu czy przemeblowywaniu żółw może ją z łatwością uszkodzić, a wtedy nieszczęście gotowe. Dlatego poleca się zakupić grzałkę plastikową lub metalową, oczywiście z termostatem. Akwaterrarium powinno być wielkości umożliwiającej żółwiom prowadzenie aktywnego życia. Wielkość zbiornika powinna charakteryzować się następującymi wymiarami: szerokość – cztery długości karapaksu, długość – sześć długości karapaksu żółwia, wysokość – około 60 cm . Minimalna głębokość akwarium powinna wynosić 1,5 x wielkość żółwia. Akwaterrarium powiększamy o 1/3 przy każdym następnym lokatorze. Najlepsze dla żółwia jest akwarium o podstawie jak najbardziej zbliżonej do kwadratu. Przy takim akwarium stosujemy następujący przelicznik: 200l na jednego żółwia, dla każdego kolejnego dodatkowe 100l. W zbiorniku musi znaleźć się część lądowa, na której żółwie będą odpoczywać. Doskonale do takiego zadania nadaje się wyspa z kamieni lub półka z trudno gnijącego drewna, jednak najlepszym wyjściem jest wyspa zewnętrzna, ponieważ pozwala nam na maksymalne zalanie zbiornika, a co za tym idzie – żółw ma więcej miejsca do pływania. Oczywiście przy takim rozwiązaniu powinniśmy dodatkowo zabezpieczyć brzegi akwarium, tworząc nadbudówkę. Wejście na wyspę lub półkę powinno być wygodne dla żółwi, o kącie do 30 stopni. Akwaterrarium powinno być częściowo przykryte szybą. Na dnie najlepiej sprawdzają się kamienie – otoczaki, bądź żwir o wysokiej granulacji. Wodę należy podmieniać raz na tydzień – ok. 10% ze zbiornika, i uzupełniać wodą odstaną co najmniej 24h – nie wolno dolewać wody bezpośrednio z kranu. Dobierając filtr do akwarium należy uwzględnić to, że żółw brudzi dwa razy więcej od rybek, dlatego też wydajność filtru do zbiornika dzielimy przez dwa, i tak dla akwarium 200l należy dobrać filtr do akwarium 400l. Jak już zostało wspomniane, żółw potrzebuje ciągłego dostępu do roślin wodnych – dlatego dla nich też powinno znaleźć się miejsce w jego domu. Powinniśmy też wpuścić do akwarium rybki, raki, ślimaki, krewetki – podobnie jak rośliny w charakterze pokarmu
Zimowy sen
Żółwie ozdobne powinny zapaść w stan spoczynku od końca października do końca marca. Zimować mogą żółwie niezbyt młode, o długości pancerza powyżej 10cm, odpowiednio odżywione oraz zdrowe. Z zimowania rezygnujemy w przypadku osobników niedawno zakupionych, bardzo młodych lub chorych. Jeśli nie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiednich warunków to najlepiej zrezygnować zimowania. Przed okresem hibernacji zwiększamy ilość witamin, zaś ilość pokarmu zmniejszamy na 2-3 tygodnie wcześniej. Na około 7 dni poprzedzających zimowanie zaprzestajemy podawania pokarmu w ogóle. Żółwie najlepiej zimować w wanience o głębokości odpowiadającej długości pancerza. Następnie żółwia wraz z wanienką wstawiamy do ciemnego miejsca z temperaturą na poziomie 4-5 C. Temperatura powyżej 6-7 C może spowodować przejście do aktywności, zaś poniżej zera przemarznięcie. Raz na jakiś czas kontrolujemy czy żółw nie obudził się. Ponadto co kilka tygodni częściowo podmieniamy wodę na świeża o takiej samej temperaturze. W przypadku przebudzenia umieszczamy go w temperaturze pokojowej i karmimy. Celową dehibernację przeprowadzamy przenosząc żółwia do właściwego miejsca oraz podnosząc stopniowo temperaturę.
Rozmnażanie
W przyrodzie u żółwi okres rozrodczy trwa w lecie, natomiast w warunkach domowych może trwać przez cały rok. Największe nasilenie godów następuje w okresie od lutego do maja. Aby doprowadzić do godów należy obniżyć temperaturę o 3-4 C na okres dwóch miesięcy. Ponadto odłączamy samca od samicy oraz skracamy dzień świetlny do około 8 godzin na dobę. Następnie łączymy parę oraz stopniowo wydłużamy dzień przez około 25 dni do 12 godzin na dobę. W międzyczasie stopniowo podnosimy temperaturę do temperatury szczytu letniego. Jednocześnie przez ten okres raz dziennie spryskujemy akwaterrarium wodą. Najlepszym podłożem do składania jaj jest mieszanka ziemi z torfem lub torfu z piaskiem. Średnio samica składa około 10 jaj zakopując je w podłożu. Następnie złożone jaja odkopujemy i przenosimy do inkubatora. Pamiętajmy, aby nie zmienić położenia jaj, ponieważ może to spowodować obumarcie zarodków. Inkubator możemy zrobić samemu. Najodpowiedniej nadaje się do tego celu żaroodporne naczynie. W naczyniu umieszczamy wcześniej przygotowane podłoże i zakopujemy w nim jaja. Naczynie przykrywamy gazą, a następnie pokrywą. Aby zachować odpowiednią wilgotność raz na jakiś czas spryskujemy substrat. W inkubatorze należy utrzymywać temperaturę około 29 C. Od 70 do 102 dni trwa inkubacja jaj. Okres ten jest uzależniony od temperatury i wilgotności. Dzięki zębowi jajowemu żółwie wydostają się z jaj. Po wykluciu się żółwie pozostawiamy na około 2 dni w inkubatorze. Następnie przenosimy je do oddzielnego terrarium. Młode ważą 7-8 g, zaś długość ich ciała wynosi 29-31 mm.
Mam nadzieję, że udało mi się Państwa zaciekawić. Dziękuje za uwagę. Robert Szymański.
Poprawki merytoryczne: Joanna Karelus.
Redakcja serdecznie dziękuje za ciekawy artykuł.
138 komentarzy
Neptun:
25.06.2012 15:43mam żółwia czerwonolicego wodno- lądowego. Pod moją nieobecność walczył z kamieniem i niestety- stracił trochę ryjka (nosa). Czy mu odrośnie? Proszę o pomoc!
natalia:
28.05.2012 18:53Ja mam żółwia czerwonolicego i podobnie jak Moni87 tez daje mu gotowy pokarm który uwielbia(czasem daje mu surowe mieso lub krewetki),rzadko siedzi w akwarium- zdecydowanie woli chodzic po mieszkaniu i jakos nic mu nie jest.Nie bede powtarzac tego samego co napisala Moni87 bo moj żółw zachowuje sie tak samo jak jej;)dodam tylko ze mam rowniez psa i oba zwierzaki bardzo sie lubia.Uwarzam ze ten artykul jest mocno przesadzony w niktorych kwestiach.Pozdrawiam cieplo posiadaczy żółwi;)
Tenno:
15.05.2012 11:39To jest straszne co tu ludzie wypisują... Żółwi nigdy nie będzie twoim zwierzątkiem, nie oswoi się i nie będzie się cieszył kiedy wyciągasz go z wody na litość boską... Czytajcie zanim kupicie jakiekolwiek zwierze, a nie marudźcie później że wam umiera..
Michał3333:
08.05.2012 09:34Do Franklin:Tabletek ani rybą,ani żółwią się NIE DAJE DOUSTNIE tabletkę rozpuszczasz w letniej wodzie wlewasz to do jakiegoś 2 litrowego garnka i trzymasz w tym żółwia przez 30 minut,raz dziennie i tak przez tydzień,pilnuj żeby żółw nie wyszedł z garnka, albo możesz żółwia wsadzić do innego akwarium (minimum 50.l) a to akwarium ogólne odkazić solą kuchenną lub morską i niech słona woda będzie w akwarium około tydzień (lepiej dwa,ale do akwarium z solą nie wsadzaj żółwia bo możesz mu uszkodzić oczka),poza tym nie podałaś najważniejszego-czy grzyb zaatakował żółwia czy osadził się na sprzęcie,szybie itp.-jak na żółwiu zastosuj opcję pierwszą a jak na szybie czy filtrze itp. to drugą.A i pamiętaj żeby znaleźć źródło grzyba,bo inaczej się go nie pozbędziesz,masz tu kilka opcji jakie mogły wywołać grzyba: 1)-mogłeś przywlec grzyba z jakąś rybą, 2)- mogłeś przywlec grzyba z rośliną,na której była forma przetrwalnikowa np.pleśniawki, 3)-poprzednie ,,coś\" co żyło w akwarium mogło mieć grzyba i grzyb został w akwarium.
Michał3333:
22.04.2012 18:40Czy żółw czerwonolicy może żyć w 112l z 20cm pielęgnicami i glonojadami (dwoma),mam szklaną grzałkę-zabezpieczyć czy wymienić?Nie mam żadnego żółwia ale przeczytałem artykuł i brzmi sympatycznie :)Jak coś będę karmił dżdżownicami i mrożoną ochotką (chyba że niemożna bo nie wiem,jestem początkujący) ogólnie to moja siostra miała kiedyś żółwia ale padł biedak po 4 latach... (siostra nie miała talentu do akwarystyki).Czy jeden żółw może żyć w 112l z 8 rybami od 8-15cm (jak urosną będą miały 20-25cm).Proszę o jakieś wskazówki dotyczące hodowli. Z góry dziękuję za odp. Za 3-4 lat prawdopodobnie kupię 200l.
Paulina:
19.04.2012 12:17Witam, wczoraj kupiłam żółwia żółtolicego. Jest bardzo żywy i ma ogromny apetyt więc podejrzewam, że podoba mu się jego nowe mieszkanko. Mam pytanie co do "gadżetów" w akwarium. Czy można umieścić tam plastikowe drzewka itd., czy może mu to w jakiś sposób zaszkodzić? Mówię o zwykłych plastikach nie specjalnych drzewkach i roślinkach zakupionych w sklepach zoologicznych. Proszę o odpowiedź i pozdrawiam :)
m .:
05.04.2012 13:48mój żółw ma przednie krzywe łapki . Czy coś z nim nie tak ?
Patika:
14.03.2012 18:32Kupiłam wczoraj dwa żółwie żółtolice , u mnie jest wszystko w porządku jedzą , chodzą i pływają karmie ich mrożonymi ochotkami i gammarus\'em.Są bardzo ciekawskie gdy wyjełam ich na chwile z wody w ogóle się nie chowały do skorupy wręcz chodziły mi po ręce :D
Karolcia:
02.03.2012 10:03cześć :) ja mam dwa żółwie żółtolice samice i samca. mają około 2 lat. Daje im dosłownie wszystko.. do jedzenia :) rosną jak na drożdżach , długość skorupy to około 10-11 cm :), mimo iż jest zima , mało śpią , dużo jedzą i sporo wygrzewają się przy lampce :) są bardzo mądre i same wołają kiedy chcą jeść :) niekiedy są niegrzeczni i wieczorami próbują wyjść z akwarium.. przy czym robią spory hałas , w związku z tym nie da się spać.. :D ale są bardzo kochane i nie wyobrażam sobie żeby ich nie było ze mną :) żółwica niczego się nie boi wręcz jest bardzo ciekawska natomiast żółwik boi się \"misiów\" np mojego miśka od kluczy :D choć nie wiem dlaczego :D i to nie prawda , że jak jest parka żółwi to traktują się jak przeszkodę , jak gdzieś to czytałam , bo moje bardzo się kochają i często się całują :D
patrycja:
27.02.2012 16:43Mój żółw , po zimowym śnie ma otwarte tylko jedno oczko . co robić?
dk:
03.01.2012 14:36zadajecie pytania na tematy, o których mowa w tekście. Przeczytaliście to w ogóle..?:|
Franklin:
02.01.2012 11:28Proszę kogoś zorientowanego o pomoc - mam żółwia od 4lat. Od około 2 tygodni w akwarium pojawił się biały nalot, czytałam, że to może być grzybica. Zmieniam teraz wodę codziennie, ale na pewno muszę mu podać lekarstwo. Czy ktoś dawał swojemu żółwiowi leki na grzybicę np. Fluconazol, Ketokonazol? Jak to się robi z praktyce? Ma pogryźć tabletkę?
skalarek:
29.12.2011 22:42mój żółw wcale nie rośnie.Co robić?
Źółtobrzuch:
26.12.2011 12:11troche sie znam na żółwiach mama 2 zólwie samca i samice maja po 6 lat.zólwie dopiero kupione czuja sie nieswoja i nie jedza siedza schowani w skorupie.ja daje mojemu zólwowi tylko mieso i nigdy mnie nie ugryzł i jest zdrowy jak ryba :) ktos ma jakiś problem to mozna takze mnie pytać o niektore rzeczy moze pomoge...
..?:
02.12.2011 22:27Mam cztery żółwie, w sumie nie wiem dokładnie ich nazwy. Mają żółte podbrzusza. Jeden z nich ma krótsze pazury, jest mniejszy i ma trochę inny odcień. Czy coś z nim nie tak?