Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez moment zapatrzą się na ich wspaniałe „żagle”. Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową, a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha, jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat później Jacob Heckel wyprowadził wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921 roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki: scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo – Zwierzęta
Typ – Strunowce
Podtyp – Kręgowce
Nadgromada – Szczękowce
Gromada – Ryby kościste
Podgromada – Kostnopromieniste
Nadrząd – Kostnoszkieletowe
Rząd – Okoniokształtne
Podrząd – Okoniowce
Rodzina – Pielęgnice
Rodzaj – Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie. Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe (z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć (po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii bocznej altum – 46-48, leopoldi – 27-29, scalare – 30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości ogólnej i węglanowej. Temperatura około 25-27 °C. Oświetlenie mocne, lecz akwarium musi być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazują respektu nawet przed znacznie większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach. Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice, na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika. Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice wachlują małe, przeźroczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48 – 72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy mieszając ze sobą odmianę dymną lub dymną z czarną.
267 komentarzy
PBK:
28.12.2008 21:22Sprostowanie tam pisze 6 glonojadow a powinno pisac 6 skalarów na dzien dzisiejszy zostało 5 jeden zdechł dzis rano :( ze starości
bodo223:
28.12.2008 14:50czy u narybku skalara palimy swiatlo caly czas? czy na noc gasic
akwarystka:
27.12.2008 18:12Ja w 26l akwarium mam 12 neonów, 6 danio, 3 glonojady, 2 kiryski i 2 skalary, żyją one w zgodzie i nie zdychaja(odpukać):)
Mustang:
26.12.2008 19:52skalary można trzymać razem z neonami. Jednak muszą one być razem trzymane w akwarium od początku. Mam 20 neonów innesa oraz 10 skalarów od ponad roku i mimo licznych bujek w czase tarła żaglowców, neonom łuska z ogona nie spadła:P
PBK:
25.12.2008 00:53Po 1 nie trzymajcie skalarów z małymi rybkami takimi jak gupiki, neonki itp co z tego ze teraz piszecie ze takie macie jak tylko skalary wam podrosną i te wasze małe rybki posłużą jako żywy pokarm.... Po 2 akwarium dla skalarów powinno być wysokie z dobra filtracja. skalary lubią jak są w akwarium rośliny (żywe), ale musi byc tez sporo miejsca dla nich do pływania. Akwarium myślę ze powyżej 100 jest dobre. 3. Ja posiadam 240l (w ciągu miesiąca zmieniam na 500l) ryby rosną to i koszty rosną. Jeśli chcecie mieć ryby w małych akwariach polecam: neonki, gupiki, mieczyki itp. 4. Naprawdę ładniej wygląda 10 neonków 2 glonojady(do małych akwariów polecam odmiany glonojadów co nie rosną spore tak do 5-10cm, co z tego jak będziesz mieć akwa. 70cm dł. a glonojada 30cm?) 3-4 krewetki w 50l akwarium niż takie 2 skalary co się męczą. 5. Choduję skalary od 8 lat i jakoś mi idzie teraz mam same duże okazy. 6. Sam się zastanawiam co z moim akwarium się dzieje zdaje mi się ze mam rybki które nie powinny ze sobą żyć w zgodzie może to przyzwyczajenie ;d mam 240l akwa, filtr fluval 304 kubełkowy 6 glonojadów gdzieś 16-20cm, 2 sumy rekinie 25cm, trzcinaka 30cm, 2 sumy 10cm, 2 ostronsy 14cm, 1 glonojada 16cm, 2 czarne sumy z wąsami (zadka odmiana) 13cm powoli robi się ciasno ale akwarium wkrótce będzie większe. 7. Niektórzy z was zamiast opiekować się rybkami męczą je nie mając o tym zielonego pojęcia. po co wkładać skalara do kuli? 30l akwarium? męczyć się z nim posłuchajcie mnie i od razu wsadźcie go do słoika ;d ( to do Angela i innych) Ps. dla tych co maja małe akwaria, przeczytajcie punkt 4 pozdrawiam PBK gg 1694934
JsqeL:
24.12.2008 17:28ej jak to wtedy jest... NIE MOGE MIeć pary skalarów czarnej??
Edyta:
21.12.2008 13:14Ja chcialam sie dowiedziec jak dlugo rosna skalary i jakie sa duze?Prosze o odpowiedz:)
Kinga:
18.12.2008 17:41Czy można hodować 4 skalary w akwarium majacym około 35 litrów? Prosze o odpowiedz.
Martynek:
17.12.2008 14:46Mam problem, mojemu sklaraowi wyrosło coś białego na oku... nie wiem co mu jest, bo inne rybki nie chorują... Czy może ktoś miał już taki problem i może wie jak go rozwiązać ? jak coś to prosze pisać gg 627204
rafał:
13.12.2008 19:42Angel... żadna ryba nie może mieszkać w kuli.. co dopiero skalar...
Angel:
12.12.2008 19:00Skalary mogą żyć w kuli???Mam jednego nie wiem czy dobrze sie czuje a i jeszcze jedno nie wiem ale chyba tej rybce jest zimno w kuli nie mam pompki ani nic no i nie wiem chyba musze kupic
hubi akwarysta 96:
11.12.2008 20:51czy można trzymać 2 skalary w 60 litrówce
Artur:
21.11.2008 21:57a ja tam mam skalara w 100 l, i od małego go mam kumpla zagryzł to jest sam... urósł mi pięknie ma ponad 15 cm wysokości i 12 długości... nie potwierdzam ze muszą mieć koniecznie 200l i więcej... pewnie najlepiej Amazonkę ;-)
jakobi:
16.11.2008 08:59Ja ostanio wrócilem do akwarystuki kupilem 10 skalarów 8 brzanek zeby cos sie działo po srodku no denny ryby w tym gibicepsa niezła kobinacja dopuki skalary byly małe brzanki w stadzie ganialy je ale jak juz wyrosły to sie wyrownała hierarhia :) pozdrawiam
Alka:
10.11.2008 20:18do Gosia: skalary i bojownik ?? wg mnie to złe połączenie, bo np. skalary lubią ruch wodyy, a bojownik nie! i jeszcze lubi ciemny żwir